Op haar vijfde stuurde ze haar oma een zelfgemaakt sierspeldje per post. Hoeveel tijd ze toen al zoetbracht met knutselen met touwtjes, dennenappels, kralen en draadjes is niet meer te achterhalen: “Ik kan me al van heel vroeger mijn eigen plezier in dingen maken herinneren” vertelt ze. In haar meisjeskamer installeerde haar moeder een werkbankje, zodat ze zich in elk geval naar hartelust kon overgeven aan haar meest geliefde bezigheid: sieraden maken.

Dat haar solitaire spielerei daarmee ook meteen een nét iets minder vrijblijvend karakter kreeg, was in die tijd nog niemand zich van bewust. Zij studeerde aan de ArtEZ Academie voor beeldende kunsten in Arnhem en daarna aan de Rietveldacademie in Amsterdam.


Foto's 1 en 2: Gijsbert Hanekroot

Lous Martin kan terugkijken op een periode van ruim dertig jaar vakbeofening, zij het met tussenpozen. Zo ging vanaf 1969 tot 1975 bijvoorbeeld de meeste tijd zitten in Galerie Sieraad, die zij met Hans Appenzeller runde en waar naast dure unicaten De Serie Sieraad in oplage werd uitgegeven, in de geest van die tijd. Daarnaast vervulde zij bestuursfuncties bij de VES, de voormalige vereniging van vrije vormgevers, en organiseerde ze diverse tentoonstellingen in zowel binnen- als buitenland.

In 1996 opende zij Galerie Lous Martin te Delft. “Het toegankelijk maken van het sieraad voor publiek is uitermate belangrijk voor mij. Er zijn tijden dat dit de boventoon voert”, stelt ze. Een heldere uitspraak die niet de angst verraadt die haar collega’s in zulke omstandigheden uiten.

Gedeeltelijk overgenomen van Ans van Berkum, uit de catalogus 'Lous Martin 1965 - 1995: Simpelweg Sieraden'


Foto's: Gijsbert Hanekroot


Beginperiode
Mijn carrière begon eind jaren zestig, het aantal ‘moderne’ sieraadvormgevers was toen nog bijna op één hand te tellen. Het was een bijzondere tijd waarin de kijk op sieraden totaal veranderde door met name voorlopers als Emmy van Leersum en Gijs Bakker. Wat zij maakten paste bij de manier waarop ik wilde werken: strak, van tevoren precies bedenken hoe iets moet worden, niets aan het toeval overlaten. Toch was ik ook, begin jaren zeventig, haast jaloers op iemand als Marion Herbst die daar juist tegenin ging en vanuit haar gevoel werkte. Maar ook zij was voor die tijd eveneens zeer vernieuwend bezig.


Foto's 1, 2, 3: Gijsbert Hanekroot, Foto 4: Hans Hoogland

Ik werkte vaak in series met een bepaald thema of materiaal en in een beperkte oplage. Cirkels, driehoeken en vierkanten waren regelmatig het uitgangspunt. Als ik een serie smeedde, dan vijlde, schuurde en polijstte ik alle hamerslagen weg.


Foto 1: Hans Hoogland, Foto's 2, 3: Gijsbert Hanekroot

De manchet-armbanden ontstonden in 1975 toen ik tijdelijk geen atelier had, na de sluiting van Galerie Sieraad. Manchetstof (een soepele gebreide ‘koker’) waar ik metalen ringen in vastzette met de festonsteek en borduurgaren. Het Nederlands Textielmuseum kocht er één aan, die vormde het begin van hun sieradencollectie.


Karton
Vanaf 1990 begon mijn werk iets losser te worden, en kleuriger. Ik ontdekte karton, dat ik beschilderde. Aanvankelijk maakte ik daar modellen van om in geanodiseerd aluminium uit te voeren. Tot een verzamelaar die zag en vroeg waarom ik het niet gewoon zo liet, een goed idee. Toen ik het karton later ook ging scheuren ontdekte ik de schoonheid van de randen.


Foto 1, 2: Anna Beeke, Foto's 3, 4: Jocelyne Moreau


Zeeplastic
Na de sluiting van mijn galerie (Galerie Lous Martin, 1996 - 2011) begon ik objecten te maken van diverse (gevonden) materialen. In eerste instantie ter verwerking van een jeugdtrauma en voor mezelf. Met name de ontdekking van het werk van Günther Uecker, die zijn trauma verwerkte via prachtige spijkerprojecten, bracht me veel bevrijding. Langzamerhand kwam er meer ruimte vrij voor sieraden of objecten, met name van zeeplastic wat ik in de loop der jaren had verzameld op diverse stranden.



Beeldend protest
Wie mijn eerdere werk kent zal zich wellicht verbazen over wat ik nu maak. Maar allengs werd me duidelijk dat zowel mijn eerdere werk als het huidige voortkomen uit protest. Mijn vroegere werk ontstond uit protest tegen ‘traditionele sieraden’ en het gebruik van edelstenen, parels, zilver en goud. Mijn huidige werk uit protest tegen hoe wij de aarde uitputten en vervuilen.

Waar ik vroeger van tevoren precies bedacht hoe een sieraad moest worden, laat ik me tegenwoordig leiden door mijn vondsten en werk ik veel losser.


Lous Martin, november 2024